f TPAO Trakya Sahası Petrol Ve Doğalgaz Üretim Atıksularının Karakterizasyonu Ve Arıtılması

TPAO tarafından, petrol ve doğalgaz üretim faaliyetleri sonucu oluşan atıksular olumsuz çevresel etkilerin önlenmesi amacı ile yeraltına enjeksiyon yöntemi ile bertaraf edilmekte olup, nihai deşarjın enjeksiyon kuyusuna yapılamadığı durumlar için (jeolojik formasyonun uygun olmaması, kapasitesinin yetmemesi, yeni kuyu bulunamaması vb.), üretim atıksuyunun uzaklaştırılması ve ilgili deşarj standartlarının sağlanması konusunda uygulamaya yönelik alternatifler oluşturmak amacı ile teknik çalışmalar yürütülmekte ve yeni projeler geliştirilmektedir. Bu kapsamdaki çalışmalardan biri 107G091 numaralı, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ve TPAO Araştırma Merkezi ortaklığında yürütülen, “Petrol ve Doğalgaz Üretim Faaliyetleri Sonucu Oluşan Atıksuların Yönetimi” başlıklı projesidir. TPAO Genel Müdürlüğü’ne bağlı Trakya Bölge Müdürlüğü bünyesindeki üretim sahalarında oluşan petrol ve doğalgaz üretim atıksuları için en verimli ve ekonomik arıtma sisteminin geliştirilmesi ve uygulanması amacı ile uygulamaya konulan projede, atıksu karakterizasyonu çalışmaları sonrasında, çeşitli arıtma metotları karşılaştırılarak, arıtma performansına bağlı olarak uygun nihai deşarj alternatifleri belirlenmeye çalışılmış ve Trakya Bölgesi’ne göre modeller oluşturulmuştur. Proje kapsamında üretimi yıl boyunca devam eden 10 adet petrol ve doğal gaz sahasından alınan atıksuların karakterizasyonu yapılmış ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY)’nde adı geçen parametreler bir yıl boyunca takip edilmiştir. Çevresel açıdan büyük önem arz eden pH, iletkenlik, tuzluluk, toplam çözünmüş katı madde (TÇM), askıda katı madde (AKM), kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), yağ ve gres, fenol, toplam petrol hidrokarbonları (TPH), toplam Kjeldahl Azotu (TKN), ağır metaller, ana ve eser elementler aylık bazda düzenli olarak incelenmiştir. AKM, pH, sülfat, civa, kurşun, kadmiyum, çinko, bakır, krom ve demir parametreleri SKKY Standartlarına göre kabul edilebilir düzeyde iken arıtmanın gerekli olduğu parametreler amonyum azotu, KOİ, yağ ve gres, sülfür, sodyum, TPH olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada örnek teşkil edecek bir petrol, bir doğal gaz ve bir petrol+ doğal gaz sahası seçilmiş ve yıl boyunca elde edilen değerlerin ortalamaları Tablo 1’de gösterilmiştir. Atıksu karakterizasyonu ile birlikte laboratuvar ölçekli çalışmalarda sahalara göre atıksular ayrı ayrı ve karıştırılarak belirlenen proseslerden geçirilerekarıtılabilirlik çalışmaları yürütülmüştür. Bu kapsamda membran proses (MBR), mikrofiltrasyon (MF), ultrafiltrasyon (UF) sistemleri ön arıtma prosesleri olarak, aktif karbon ve ters osmoz sistemleri ileri arıtma prosesleri olarak denenmiştir. Yapılan denemeler sonucunda, uygun arıtma yöntemine karar verilmiş ve ön arıtma, ön filtrasyon, ileri arıtma ünitesi ile yardımcı ekipmanlar ve tanklardan oluşan, scada sistemi ile kontrol edilen 5m3/gün debiye sahip pilot ölçekli sistem kurulumu gerçekleştirilmiştir (Şekil-1). Bu pilot tesis ile yaklaşık 1 yıl süresince yerinde arıtılabilirlik çalışmaları yapılmıştır.